Matki ascetki

Zdjęcie: Sharon McCutcheon / Unsplash

2 stycznia 2023

Laura Swan, Zapomniane Matki Pustyni. Pisma, życie i historia, Wydawnictwo WAM, Kraków 2005.

 

Zapomniane Matki Pustyni to próba pokazania kobiecego świata ascezy. Książka zaczyna się od szkicu historycznego, w którym przedstawiony został wpływ kobiet na kształtowanie się pierwotnego Kościoła. Naturalnym dla nich miejscem ewangelizacji były oczywiście dom i rodzina, ale autorka podkreśla również zaangażowanie kobiet w dzieła miłosierdzia względem ubogich. Na późniejszym etapie rozwoju Kościoła część kobiet postanowiła oddać się ascetycznej służbie Bogu na pustyni, a potem w klasztorach. W odróżnieniu jednak od Ojców Pustyni, których mądrości przekazane w formie błyskotliwych apoftegmatów znamy do dziś, po Ammach nie zostało wiele źródeł. Co więcej, te które zostały, nie mają szczególnie kobiecego charakteru.

Znaczną część książki stanowią krótkie życiorysy ascetek. Wiemy o nich dzięki wpływowi, jaki wywarły na tych, którzy odwiedzali je w ich miejscach odosobnienia. Oddziaływanie Matek Pustyni nie miało jednak wiele wspólnego z nauczaniem, lecz polegało raczej na ich świadectwie życia – okazywanym ludziom współczuciu i całkowitym oddaniu się Bogu. I tak na przykład o Ammie Gelazji mówiono, że „jej cnota jest tak wielka, że słońce nigdy nie zaszło nad jej gniewem, choćby nawet chodziło o służącego lub służącą”.

Książka Laury Swan nie jest wolna od pewnych uogólnień lub wręcz pominięć. Fakty historyczne podane są w sposób pobieżny, przez co trudno jest czytelnikowi umieścić w czasie i miejscu działalność Matek Pustyni. Zdecydowanie wartościową lekturę uzupełniającą treści tej książki stanowi rozdział o kobietach z monografii prof. Ewy Wipszyckiej o monastycyzmie egipskim. Szczególnie ciekawa jest sformułowana przez Wipszycką uwaga mówiąca, że opowieści o Matkach Pustyni niekoniecznie są źródłami historycznymi – mogą to być tylko przekazy literackie podlegające ówczesnym konwencjom. Nawet prostą opowieść o wiecznie kłócących się mniszkach można analizować w świetle toposu swarliwej kobiety.

 

 


Zostań mecenasem Verbum! Ten projekt rozwinie się dzięki Twojemu wsparciu.