Kiedy pochylamy się nad tajemnicą Bożego Narodzenia, widzimy obraz stajenki, czyli żłóbka, sianka, pasterzy i zwierząt. Cała przyroda uczestniczy w misterium Narodzenia Pańskiego. Już od pierwszych kart Ewangelii poznajemy Jezusa, który jest Panem całego stworzenia. Prawdę tę uznają także pogańscy Mędrcy, kiedy przyprowadzeni przez gwiazdę, oddają Dziecięciu pokłon. Jakie znaczenie ma dla nich ten gest? Co on oznacza dla pogan? A dla nas?
W całym pogańskim świecie gwiazdy uchodziły za żywe istoty obdarzone rozumem. Zgodnie z zapatrywaniami starożytnych myślicieli los każdego człowieka zależał od konkretnej gwiazdy, pod którą się urodził. Świadectwo tej wiary znajdujemy jeszcze u św. Augustyna. Przed swoim nawróceniem nie tylko był zwolennikiem astrologii, ale potrafił również sporządzać horoskopy. Bliscy starali się skłonić go do porzucenia tych „bredni”, jednak – jak sam wspomina – „ciągle nie znajdowałem dostatecznie mocnego i niewątpliwego dowodu na to, że trafne przepowiednie astrologów trzeba przypisać przypadkowi, a nie umiejętności czytania z gwiazd” (Wyznania, IV, 3). Można powiedzieć, że św. Augustyn zmagał się z pytaniem, z którym nie mogą poradzić sobie do dzisiaj także niektórzy chrześcijanie – co wyznacza rytm naszego życia?
W sporze z astrologią oczywiście musiał pojawić się argument gwiazdy, która przywiodła Magów do betlejemskiej groty. Obszernie na ten temat wypowiadali się ojcowie Kościoła, o czym wspominał Benedykt XVI podczas Mszy Świętej w uroczystość Objawienia Pańskiego w 2009 roku. Papież mówił: „Ojcowie Kościoła w tym wyjątkowym epizodzie, opowiedzianym przez św. Mateusza, widzieli nawet swego rodzaju kosmologiczną «rewolucję», wywołaną przez przyjście na świat Syna Bożego. (…) Faktycznie bowiem, podczas gdy teologia pogańska oddawała boską cześć żywiołom i siłom kosmosu, wiara chrześcijańska, wypełniając objawienie biblijne, wielbi jedynego Boga, Stwórcę i Pana całego wszechświata”[1].
Jezusa jako gwiazdę zapowiadali prorocy. Już Balaam prorokował: „Widzę go, lecz jeszcze nie teraz, dostrzegam go, ale nie z bliska: wschodzi Gwiazda z Jakuba, a z Izraela podnosi się berło” (Lb 24,17). Idąc za gwiazdą, właśnie tę Gwiazdę odszukali Magowie.
Święty Grzegorz z Nazjanzu mówił, że w chwili, w której trzej Mędrcy przyprowadzeni przez gwiazdę adorowali nowego Króla, nastąpił koniec astrologii, gdyż od tej pory gwiazdy zaczęły się poruszać po orbitach wyznaczonych przez Chrystusa. Ojciec Święty w encyklice Spe salvi daje wyraz zrozumienia dla tak poetyckiej myśl: „Rzeczywiście w tej scenie jest odwrócone ówczesne pojmowanie świata, które w inny sposób na nowo dochodzi dzisiaj do głosu. To nie żywioły świata, prawa materii rządzą ostatecznie światem i człowiekiem, ale osobowy Bóg rządzi gwiazdami, czyli wszechświatem; prawa materii i ewolucji nie są ostateczną instancją, ale rozum, wola, miłość – Osoba” (Benedykt XVI, Spe salvi 5). „Kosmiczną rewolucję” dokonaną przez wcielenie Syna Bożego zauważa również św. Augustyn i po zmaganiach z argumentami astrologów, stwierdził ostatecznie: „Nie wierzymy w zależność jakiegokolwiek człowieka od gwiazd. Tym bardziej nie wierzymy, aby układ gwiazd wyznaczał doczesne narodziny Tego, który jest odwiecznym Stwórcą i Panem wszystkich rzeczy. Gwiazda, którą widzieli magowie, nie rządziła Chrystusem narodzonym w ciele, ale dawała świadectwo. Nie dlatego Chrystus się narodził, że ona zaświeciła, ale dlatego ona zaświeciła, że Chrystus się narodził. Jeżeli można tak powiedzieć, nie gwiazda była fatum dla Chrystusa, ale Chrystus był fatum dla gwiazdy” (PrzeciwFaustowi, II 5). Od tego momentu rozpoczyna się czas Jezusa, który wyznacza rytm naszego życia.
Jezusa jako gwiazdę zapowiadali prorocy. Już Balaam prorokował: „Widzę go, lecz jeszcze nie teraz, dostrzegam go, ale nie z bliska: wschodzi Gwiazda z Jakuba, a z Izraela podnosi się berło” (Lb 24,17). Idąc za gwiazdą, właśnie tę Gwiazdę znaleźli Magowie. Ich przybycie do Betlejem świadczy o tym, że w każdym człowieku jest pragnienie odnalezienia prawdziwego Boga. Gwiazda z Jakuba świeci nie tylko dla Izraela. Wspomniany Baalam nie był przecież prorokiem narodu wybranego. Był prorokiem pochodzącym z Mezopotamii, którego Balak, król Moabu, poprosił, aby przeklął Izraelitów w czasie ich wędrówki po pustyni. Początkowo Balaam odmówił spotkania się z królem (z rozkazu Bożego), lecz za drugim razem wyraził zgodę. Po drodze anioł Boga zatrzymał jego oślicę i w rozmowie z nim polecił mu powiedzieć Balakowi tylko to, co kazał Bóg. A więc zamiast przekląć Izraelitów, trzykrotnie im pobłogosławił (Lb 22-23). Według Orygenesa mieszkańcy Mezopotamii posiadali stare zapiski z przepowiedniami Balaama. Orygenes wyjaśnia w swoim komentarzu do Księgi Liczb, że właśnie dzięki tej przepowiedni Magowie zaobserwowali gwiazdę, którą powiązali z narodzinami Jezusa.
Już w wydarzeniach z dzieciństwa Jezusa widzimy, jak Jego misja ogarnia swym zasięgiem cały świat. Także później dawał sygnał swoim uczniom, że jest posłany nie tylko do Izraelitów. Pięknym przykładem jest tutaj rozmowa z Samarytanką, którą Jezus prosi o zaspokojenie swojego pragnienia.
Bóg szuka każdego człowieka. W książce Jezus z Nazaretu Ojciec Święty pisał: „Mędrcy ze Wschodu reprezentują ruszenie ludzkości w drogę prowadzącą do Chrystusa. Inaugurują pochód, który będzie trwał przez całą historię. Nie reprezentują oni tylko tych osób, które znalazły drogę do Chrystusa. Reprezentują wewnętrzne oczekiwanie ludzkiego ducha, podążanie religii i ludzkiego rozumu na spotkanie z Chrystusem”[2]. Już w tych wydarzeniach z dzieciństwa Jezusa widzimy, jak Jego misja ogarnia swym zasięgiem cały świat. Także później dawał sygnał swoim uczniom, że jest posłany nie tylko do Izraelitów. Pięknym przykładem jest tutaj rozmowa z Samarytanką, którą Jezus prosi o zaspokojenie swojego pragnienia. Benedykta XVI w rozważaniach przed modlitwą Anioł Pański w 2011 roku mówił: „Szczególnie w spotkaniu z Samarytanką przy studni pojawia się temat «pragnienia» Chrystusa, które swe uwieńczenie znajduje w krzyku na Krzyżu: «Pragnę» (J 19,28). Pragnienie to, podobnie jak zmęczenie, ma z pewnością podstawy fizyczne. Jezus jednak, jak mówi św. Augustyn, «pragnął wiary tej kobiety»”[3]. Jezus pragnie wiary każdego człowieka, nie tylko synów Izraela.
Słyszymy często w Kościele o dialogu z innymi religiami. Dzisiejsza uroczystość pokazuje, że ten dialog (gr. dialogos) ma szczególną formę – jest on porozumieniem się z innymi poprzez wspólne uznanie Logosu, Słowa, i oddaniem Mu czci. We współczesnym świecie możemy spotkać wiele rodzajów „religii”. Są wśród nich znane od starożytności wyznania Wschodu, ale również rodzajem współczesnych religii stają się nauka i sztuka. Już nie gwiazdy, jak miało to miejsce w starożytności, wyznaczają rytm życia człowieka, ale wiedza nowych magów czytających z nowych gwiazd. Chrystus przyszedł na świat, aby uwolnić nas także spod ich panowania. Papież Benedykt XVI napisał w swoim duchowym testamencie: „Trwajcie mocno w wierze! Nie dajcie się zwieść! Często wydaje się, że nauka – z jednej strony nauki przyrodnicze, a z drugiej badania historyczne (zwłaszcza egzegeza Pisma Świętego) – są w stanie zaoferować niepodważalne wyniki sprzeczne z wiarą katolicką. (…) Widziałem i widzę, jak z plątaniny hipotez wyłaniała się i znów wyłania rozumność wiary. Jezus Chrystus jest naprawdę drogą, prawdą i życiem – a Kościół, ze wszystkimi swoimi niedoskonałościami, jest naprawdę Jego ciałem”[4]. Niech tylko Gwiazda z Jakuba wyznacza rytm naszego życia.
